Kiedy wybrać adwokata a kiedy radcę prawnego?
Chociaż radca prawny jest zawodem znanym, to w Polsce jest wyjątkowo niska świadomość zakresu pracy w tej profesji. Często mylnie postrzegany jako doradca prawny. Obecnie uprawnienia radców i adwokatów prawie niczym się nie różnią i radca może nas reprezentować w sprawach cywilnych i majątkowych.
Co raz mniejsze różnice
Radca prawny jest stosunkowo młodym zawodem. Powstał w latach sześćdziesiątych i początkowo służył obsłudze prawnej przedsiębiorstw państwowych w ograniczonym zakresie tylko pewnego rodzaju spraw. Co ważne, radca prawny w tym okresie mógł wykonywać swoją pracę jedynie pozostając w zatrudnieniu przez przedsiębiorstwo, nie był to więc, tak jak dzisiaj, wolny zawód. Z biegiem lat uprawnienia i charakter pracy radców coraz bardziej zbliżał się do zawodu adwokata. Zakres spraw, którymi może zajmować się radca prawny ulegał ciągłemu rozszerzeniu. Z pierwotnej, typowo administracyjno-handlowej praktyki przerodził się w pełnoprawnego reprezentanta w niemal każdego rodzaju sprawach. Do radcy możemy zgłosić się o pomoc w przypadkach spraw z zakresu sądu administracyjnego, rodzinnego, cywilnego. Wyjątek stanowi jedynie reprezentacja w sprawach karnych lub karnoskarbowych, te dziedziny nadal pozostają wyłącznie w domenie adwokatów. Nadal, chociaż za sprawą głosów ze środowiska prawniczego, mówiący, że podział na adwokatów i radców jest sztuczny, należy spodziewać się zniesienia tej ostatniej różnicy.
- Różnica w reprezentacji klientów w zakresie obsługi prawnej pomiędzy radcami prawnymi i adwokatami sprowadza się wyłącznie do prawa karnego. Prawie nigdzie indziej w Europie nie ma mowy o tego typu dualizmie w zawodach prawniczych, przez co coraz głośniej mówi się o zniesieniu tego ostatniego ograniczenia reprezentacyjnego dla radców prawnych. Szczególnie, że radca może uczestniczyć w takich sprawach w roli pełnomocnika strony. Ostatecznie to wyłączenie utraci moc z początkiem 2015 roku tłumaczy mecenas Tadeusz Pizoń, z kancelarii radcowskiej z Zamościa.
Jak radca prawny może mi pomóc?
Oprócz możliwości obrony klienta w sprawach karnych radców i adwokatów dzieli jeszcze jedna kwestia, wbrew pozorom, nie chodzi tu jednak o różne lamówki na todze. Tylko radcowie mogą być zatrudnieni na zasadach umowy o pracę, przez co niektórzy wciąż myślą, że jest to zawód zarezerwowany jedynie dla przedsiębiorców. W rzeczywistości jednak radcowie występują w sądach o wiele częściej niż się wydaje. Zgodnie z definicją zawartą w ustawie o radcach prawnych zawód to polega na świadczeniu pomocy prawnej. Co to znaczy? Zgodnie z tą samą ustawą chodzi o udzielanie porad prawnych, sporządzanie opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowanie przed sądami i urzędami. Co ważne, wszystkie te usługi mogą być świadczone z zakresu niemal wszystkich kodeksów. Radca prawny może nam pomóc w zakresie prawa cywilnego, prawa pracy i ubezpieczeń społecznych czy prawa rodzinnego. Oznacza to, że w przypadku spraw rozwodowych i związanych z nim komplikacji w rodzaju podziału majątku, opieki nad dziećmi czy ustanowieniu alimentów nie musimy ograniczać się do poszukiwania adwokata. Podobnie, radca prawny może nam udzielić porady i reprezentować nas w sprawach dotyczących spadków i darowizny, odszkodowań i ubezpieczeń czy sporów i roszczeń wobec pracodawcy.
- Radca prawny może na stałe współpracować z przedsiębiorstwem na zasadach zatrudnienia o umowę o prace, jednak coraz częściej wielu z nas w pełni poświęca się prowadzeniu własnej kancelarii, gdzie pomocy udziela się nie firmom, ale zwykłym ludziom. Nie zawsze musi chodzić o klientów, którzy zgłaszają się do nas samodzielnie. Radca prawny, tak samo jak adwokat może zostać ustanowiony z urzędu w przypadku wszelkich spraw z zakresu kodeksów dostępnych dla jego praktyki jak np. spraw rozwodowych dodaje radca prawny Tadeusz Pizoń.
Ponownie więc jedynym trwającym jeszcze ograniczeniem w pełnym udzielaniu pomocy prawnej przez radców prawnych pozostaje reprezentacja w sprawach karnych i karnoskarbowych. Mimo to, może on udzielać nam pomocy w przypadku oskarżenia o wykroczenie.
Radca to nie tylko doradca
Nieświadomość związana z dostępem do udzielania pomocy osobom prywatnym, to nie jedyna pomyłka dotycząca skojarzeń z zawodem radcy. Równie często profesja radcy jest mylona z doradcą prawnym. Chociaż nazwa sugeruje podobieństwo, te zawody różni o wiele więcej niż może się wydawać. Radca prawny stanowi wolny zawód. Oznacza to, że w trakcie wykonywania pracy nie może ulegać żadnym naciskom, a jego praktyka musi być potwierdzona przez edukację. Gwarantem tego stanu rzeczy jest min. zrzeszenie we własnym samorządzie zawodowym. Takie jednostki jak Okręgowe Izby Radców Prawnych i Krajowa Izba Radców Prawnych dbają o odpowiedni poziom usług świadczonych przez radców. To właśnie one organizują obowiązkowe dla każdego radcy egzaminy na trzyletnią aplikację, szkolenia i egzaminy w jej trakcie i egzamin zawodowy. Dzięki temu każdy przyszły radca prawny rozpoczyna własną praktykę po wartościowej i potwierdzonej podbudowie praktycznej i teoretycznej. Doradca prawny natomiast, to osoba po studiach prawniczych, z tytułem magistra lub licencjata, które nie ukończyły aplikacji lub nie zdały egzaminu końcowego. Ich praca sprowadza się najczęściej do prowadzenia biura zajmującego się pisaniem pism procesowych lub udzielaniem porad.
- Potwierdzona i zweryfikowana przez edukację i zdane egzaminy praktyka radcy prawnego otwiera różne dodatkowe możliwości do wykonywania zawodu. Radca może uzyskać przykładowo uprawnienia syndyka czy nadzorcy sądowego. Doradca prawny nie może wykonywać takich obowiązków dodaje mecenas Tadeusz Pizoń.
Dzięki ukończonej aplikacji i zdanemu państwowemu egzaminowi zawodowemu radca zostaje wpisany na listę zrzeszającą wszystkich wykonujących tę profesję w Polsce. Oznacza to, że od tego momentu obowiązują go ustanowione przez samorząd zawodowy zasady etyki zawodowej i konieczność dochowywania tajemnicy zawodowej. Podobnie jak w przypadku adwokatów, również radca prawny musi być objęty obowiązkowym ubezpieczeniem OC. Warto o tym wszystkim pamiętać, kiedy po pomoc udamy się do doradcy prawnego, którego w przypadku nieprawidłowo przeprowadzonej pomocy trudno pociągnąć do jakiejkolwiek odpowiedzialności. Zarówno pod względem prawnym jak i finansowym. Rzetelne poprowadzenie sprawy gwarantuje więc odpowiedzialność dyscyplinarna i fiskalna, które gwarantuje aplikacja zawodowa i regularnie weryfikowana wiedza radcy prawnego lub adwokata. Dobrze więc wiedzieć, że mamy możliwość wyboru w sytuacjach, w których konieczna jest pomoc specjalisty.